Co to jest spam? – sposoby na spam

Spam to niechciane wiadomości wysyłane masowo pocztą e-mail lub niechciane telefony.

Zazwyczaj spam służy celom komercyjnym (np. zachęta do zakupów), w niektórych przypadkach używają go przestępcy do wyłudzenia danych osobowych, instalacji złośliwego oprogramowania lub oszustwa.

Spis treści

• Co to spam – historia nazwy
• Jednak skąd wzięła się ta urocza nazwa?
• Dlaczego spam jest szkodliwy?
• Jakie są sposoby na spam – top 12
• Co to jest spam w telefonie?
• Czy odbierać telefon z podejrzeniem spamu?
• Jak pozbyć się spamu w telefonie?
• Jak zablokować spam w telefonie
• Co to znaczy podejrzenie spamu

Co to spam - historia nazwy

Promocje zakupowe, propozycje szalenie intratnych inwestycji, prośby o wsparcie dla chorych dzieci, oferty nowych produktów, reklamy usług oraz listy dotyczące rzekomego spadku od rzekomych prawników naszych zmarłych bogatych krewnych - to tylko niektóre elementy niechcianych wiadomości codziennie trafiających do naszych skrzynek e-mail.

Nie ma w tym cienia przesady: spam trafia na adres każdego użytkownika sieci.

Większość tego typu wiadomości ląduje w odpowiedniej zakładce, a potem w koszu.

Być może pierwszymi spamerami było małżeństwo prawników z Arizony.

W połowie lat 90-tych postanowili zareklamować swoje usługi czyli pomoc w loterii wizowej USA.

Użyli do tego grup dyskusyjnych na Usenecie.

Młodszym kuzynem spamu e-mail jest spam w telefonie.

To wszelkie niechciane telefony np.  telemarketerów oferujących wszystko, od garnków, przez udział w szkoleniach po oszukańce inwestycje w kryptowaluty.

Jednak skąd wzięła się ta urocza nazwa?

Spam to nazwa mielonki wieprzowej, którą jedli amerykańscy żołnierze w okopach II wojny światowej.

Jednak w obecnym rozumieniu - czegoś niechcianego - użył tego słowa Monty Python w skeczu o człowieku, który nie może zamówić dania w restauracji bez mielonki.

Żarty na bok - spam dla odbiorców poczty e-mail to utrapienie, a dla nadawców niezły sposób na zarobienie pieniędzy.

Dlaczego spam jest szkodliwy?

Spam jest oczywiście irytujący. Zaśmieca skrzynki pocztowe i smartfony, tracimy na jego usuwanie nasze najcenniejsze zasoby: czas i energię. Czasem niechciane wiadomości są też niebezpieczne:

• służą do phishingu - cyberprzestępcy umieszczają w wiadomościach e-mail lub sms-ach załączniki ze złośliwym oprogramowaniem lub linki prowadzące do podstawionych stron służących do wykradania danych ofiary (np. loginu i hasła do bankowości elektronicznej lub numeru karty kredytowej),
  
• służą do rozsyłania ransomware czyli złośliwego oprogramowania wymuszającego szantaż. Po kliknięciu w zainfekowany załącznik pliki na Twoim urządzeniu zostaną natychmiast zaszyfrowane. Na ekranie wyświetli się żądanie zapłaty okupu (najczęściej w kryptowalutach) za zwrócenia dostępu do danych,
  
• oznaczają, że Twój adres e-mail trafił na listę spamerską - niestety dane osobowe wyciekają, a przestępcy regularnie wykradają bazy sklepów www i firm e-commerce, można je potem kupić na giełdach w Darknecie (czy Twój adres e-mail wyciekł sprawdzisz bezpiecznie na stronie: https://haveibeenpwned.com/),
  
• narażają Cię na kłopoty w życiu prywatnym i zawodowym - filtry antyspamowe nie są doskonałe i czasem do folderu “spam” trafiają wiadomości, które są dla Ciebie ważne,
  
• mogą posłużyć do przejęcia kontroli nad skrzynką pocztową - po zainfekowaniu komputera/smartfona z Twojego adresu będzie rozsyłany spam,
  
• zanieczyszczają środowisko naturalne - wszystko przez ślad węglowy. Firma McAfee Virus zbadała, że 62 biliony niechcianych wiadomości (większość wszystkich e-maili wysyłanych każdego roku) zużywało 33 miliardy kilowatogodzin (KWh) energii elektrycznej i generowało ok 20 milionów ton CO2 rocznie. Najwięcej energii pochłaniało uporanie się ze spamem (raport za 2008 rok).

Cyberprzestępcy są coraz bardziej wyrafinowani.

Potrafią np. rozsyłać e-maile podszywające się pod alerty o spamie w kwarantannie.

Taka wiadomość ma opcję “usuń” - nieświadoma osoba po kliknięciu w przycisk przenosi się na fałszywą stronę do logowania do sieciowej usługi pocztowej, która służy do kradzieży loginu i hasła.

Firma Kaspersky przygotowała raport na temat spamu (dane za 2021 rok). Co z nich wynika? Zajrzyj do tabeli.

Kategoria	Dane
Ile e-maili to spam	45,56% globalnego ruchu pocztowego
Kraje wysyłające najwięcej spamu	24,77% - Rosja
	14,12% - Niemcy
	10,46% - USA
	8,73% - Chiny
	1,66% - Polska (10. miejsce)
Złośliwe oprogramowanie w spamie	Trojany Agensla
Popularne tematy w spamie	Inwestycje, COVID-19, premiery filmowe
Wiadomości zablokowane przez antywirusa	7,02% - 10,24%

Tabela ta przedstawia informacje na temat udziału spamu w globalnym ruchu pocztowym, krajów wysyłających najwięcej spamu, rodzajów złośliwego oprogramowania, popularnych tematów spamu oraz wiadomości zablokowanych przez antywirusy.

Jakie są sposoby na spam - top 12

1. Zachowaj higienę używania poczty elektronicznej. Co to znaczy? Np. nie używaj jednej skrzynki pocztowej do obsługi całej korespondencji. Bezpieczne minimum to korzystanie z adresu głównego (z imieniem i nazwiskiem) oraz dodatkowego (bez wrażliwych danych, dla mniej ważnej korespondencji).
   

2. Załóż oddzielne skrzynki przeznaczone dla poczty np.:
   1. oficjalnej/służbowej/firmowej,
   2. do obsługi sklepów internetowych,
   3. do rejestracji w serwisach www,
   4. do newsletterów.
      

3. Korzystaj z usług renomowanych dostawców e-mail - masz do wyboru setki serwisów, niemal każdy używa automatycznych filtrów antyspamowych, jednak nie wszystkie przywiązują należytą wagę do bezpieczeństwa swoich klientów. Rozważ ofertę komercyjnych dostawców - zapłacisz za bardziej zaawansowane filtry i mechanizmy dotyczące np. walki ze spamem czy też ustalania bezpiecznych haseł.
   

4. Używaj filtrowania antyspamowego - to ważne, bo wtedy sam czyścisz skrzynkę pocztową, a z drugiej strony uczysz system filtrowania wiadomości, których nie potrzebujesz. Zasada jest prosta: im więcej zgłosisz spamu, tym lepiej zadziałają filtry.
   

5. Używaj jednorazowych adresów e-mail (alias). To opcja oferowana przede wszystkim przez płatne serwisy pocztowe (choć np. w Proton mogą z niej korzystać również klienci z bezpłatnymi kontami). Takie rozwiązanie jest sprytne - użycie aliasów pozwala m.in. osobiście filtrować niechciane wiadomości oraz zorientować się czy nadawca e-maila sprzedał Twoje dane lub zostały one wykradzione.
   

6. Zadbaj o bezpieczeństwo swojej skrzynki pocztowej - to dobra zasada obejmująca m.in. tworzenie silnych haseł (i przechowywanie ich w bezpiecznym miejscu, np. przy użyciu menedżera haseł) oraz stosowanie uwierzytelnienia dwuskładnikowego (np. przy użyciu Google Authenticator lub innego programu).
   

7. Rozważ użycie antywirusa, który ma funkcję zwalczania spamu. Większość renomowanych programów antywirusowych udostępnia klientom narzędzia do zabezpieczenia skrzynki e-mail przed spamowymi wiadomościami.
   

8. Z rozwagą loguj się na skrzynkę e-mail korzystając z publicznego Wi-Fi w kawiarni, na lotnisku lub w galerii handlowej. W takiej sytuacji najlepiej korzystać z sieci VPN, która szyfruje Twoją komunikację.
   

9. Twórz reguły - dobre serwisy e-mail umożliwiają oznaczenie niechcianej wiadomości od nadawcy, która automatycznie trafi do kosza.
   

10. Sprawdź jakie aplikacje mają dostęp do Twojej skrzynki e-mail. Być może to dobra pora, żeby skasować te, do których nie masz zaufania lub już ich nie potrzebujesz.
    

11. Jeżeli jesteś właścicielem firmy (menedżerem) to stosuj zabezpieczenia na poziomie serwera poczty, które ograniczą liczbę spamu i niebezpiecznych wiadomości trafiających do skrzynek pracowników.
    

12. Skorzystaj z usług serwisów, które porządkują wszelkie newslettery i promocje trafiające na skrzynkę lub/i skasować subskrypcje, których już nie chcesz. Niezłym rozwiązaniem jest np. unsubscribe-gmail lub płatny Clean Email. Uwaga! Dokładnie przeczytaj regulamin oferty i sprawdź jak wybrany serwis traktuje Twoje dane osobowe.
    

Co to jest spam w telefonie?

Spam to nie tylko maile.

Niechciane wiadomości możesz dostać też na swojego smartfona - w formie sms-a lub telefonu od telemarketera.

Spam w telefonie oznacza, że Twój numer trafił w niepowołane ręce czyli został wykradziony lub sprzedany (ew. nadawca znalazł go w sieci -  to możliwe u osób, które prowadzą np. jednoosobową firmę).

Czy odbierać telefon z podejrzeniem spamu?

Spam telefoniczny może być jeszcze bardziej uciążliwy niż na e-mail.

Przecież smartfona nosimy cały czas przy sobie.

Najlepiej nie odbierać telefonu jeżeli nie rozpoznajesz numeru lub podejrzewasz, że dzwoni telemarketer. Numer telefonu możesz później sprawdzić wpisując go do jednego z internetowych serwisów zbierających spamerskie numery.

Jak pozbyć się spamu w telefonie?

Spamu w telefonie pozbędziesz się używając dedykowanej aplikacji lub ręcznie blokując numery spamerów.

Popularnym rozwiązaniem jest aplikacja Telefon Google uzbrojona w filtr antyspamowy - m.in. zablokujesz połączenia spamowe i sprawdzisz, kto dzwoni, zanim odbierzesz (darmowe rozwiązanie dostępne w sklepie Google Play).

Inna użyteczną aplikacją, również bezpłatną, jest np. “Odebrać telefon”

Jak zablokować spam w telefonie

Zablokowanie spamu w telefonie jest proste. Np. w Androidzie wystarczy kliknąć na numer telefonu, a następnie przejść do informacji (symbol z literą “i”) i kliknąć “blokuj”.

W telefonach Samsunga (nowszych) możesz włączyć funkcję “nazwa ID rozmówcy i ochrona przed spamem” - znajdziesz ją w ustawieniach połączeń.

Dzięki niej zablokujesz niechciane połączenia, telemarketerów oraz oszustów.

Całość działa w oparciu o zgłoszenia użytkowników i obsługiwana jest przez aplikację Hiya - dostaniesz informację, że numer, który chce się połączyć jest często oznaczany jako spamerski.

W ustawieniach połączeń znajdziesz również listę wszystkich zablokowanych numerów.

Możesz też ustawić domyślną blokadę nieznanych lub prywatnych numerów.

Ze spamem poradzisz sobie również w iPhonie.

W aplikacji “Telefon” otwierasz zakładkę “Ostatnie”, wybierasz symbol z literą “i” i oznaczasz jako “Blokuj tę osobę”.

Rodzaje spamu

Rodzaj	Opis	Przykłady
Spam e-mail	Niechciane wiadomości e-mail wysyłane masowo	Reklamy, phishing
Spam telefoniczny	Niechciane, automatyczne połączenia telefoniczne	Robocalls
Spam w mediach społecznościowych	Niechciane, masowe posty i wiadomości	Konta botów
Spam w wyszukiwarkach	Strony internetowe manipulujące wynikami wyszukiwania	Linki farm
Spam SMS	Niechciane wiadomości SMS wysyłane masowo	Phishing, oszustwa

Skutki spamu

Skutek	Opis	Przykłady
Utrata czasu	Spam powoduje marnotrawstwo czasu odbiorców	Usuwanie niechcianych wiadomości
Złośliwe oprogramowanie	Spam może zawierać wirusy i złośliwe oprogramowanie	Keyloggery, ransomware
Kradzież tożsamości	Spam wykorzystuje phishing do kradzieży danych	Wyłudzanie haseł i danych kart kredytowych
Nieprawdziwe informacje	Spam rozpowszechnia dezinformację i teorie spiskowe	Fałszywe wiadomości i teorie
Nękanie	Spam może mieć charakter nękający lub obraźliwy	Spam pornograficzny lub agresywny

Sposoby walki ze spamem

Sposób	Opis	Przykłady
Filtrowanie	Oprogramowanie do automatycznego wykrywania i blokowania spamu	Filtrowanie e-maili, blokowanie numerów
Weryfikacja nadawcy	Mechanizmy weryfikujące nadawcę przed dostarczeniem wiadomości	Captcha, potwierdzenie numeru telefonu
Raportowanie	Zgłaszanie spamu do administratorów serwisu	Przycisk "Zgłoś spam"
Edukacja użytkowników	Uczenie internautów rozpoznawania i unikania spamu	Poradniki, artykuły edukacyjne
Prawne środki zaradcze	Prawne karanie i blokowanie spamerów	Pozywanie spamerów, blacklisty IP

Co to znaczy podejrzenie spamu

Podejrzenie spamu oznacza, że:

• nie masz zapisanego numeru przychodzącego połączenia w swoim smartfonie,
  
• zainstalowałeś specjalną aplikację na swoim telefonie i podczas połączenia na wyświetlaczu pojawiło się ostrzeżenie o podejrzeniu spamu (w spisie połączeń będziesz miał informację, że jest to połączenie nieodebrane - podejrzenie spamu).